Pleśniawki – jak rozpoznać i leczyć?

Pleśniawka to biały nalot tworzący kożuch na błonie śluzowej jamy ustnej, który na pierwszy rzut oka przypomina ścięte mleko lub serek twarogowy. Zrobić się może w obrębie całej błony śluzowej jamy ustnej – na języku, dziąsłach, podniebieniu miękkim i twardym, a także po wewnętrznej stronie policzków i warg.

Jest to powszechny problem, który występuje zarówno u dzieci, w tym nawet noworodków i niemowląt, jak i u dorosłych, a jedną z jego przyczyn jest niedobór odporności [1].

Od czego robią się pleśniawki i co je powoduje? Czy pleśniawki są zaraźliwe? Jak je rozpoznać i leczyć? Kiedy udać się do lekarza? Odpowiedzi poniżej.

Czym są pleśniawki jamy ustnej?

Ból i dyskomfort w gardle nie zawsze spowodowany jest infekcją wirusową lub bakteryjną, objawy mogą również powodować pleśniawki. Czynnikiem etiologicznym pleśniawek są drożdżaki, najczęściej z rodzaju Candida, w tym przede wszystkim Candida Albicans. Grzyb ten odpowiada za nawet 40–80% infekcji drożdżakowych u małych dzieci [1].

To dość częsty problem u niemowląt, zwłaszcza w pierwszym miesiącu życia. Pleśniawki występujące w obrębie jamy ustnej dziecka zwykle nie przysparzają trudności w leczeniu. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku dorosłych [2].

Pleśniawki często bywają mylone z aftami, a trzeba wiedzieć, że pleśniawki i afty to dwie różne dolegliwości. Przyczyną rozwoju pleśniawek są bowiem drożdżaki, a afty powodują uszkodzenia mechaniczne błony śluzowej jamy ustnej lub wirusy [1].

Pleśniawki – jak je rozpoznać?

Pleśniawki na języku, podniebieniu czy dziąśle przybierają postać białych nalotów. Zmiany te mogą się ze sobą zlewać i zajmować całą powierzchnię jamy ustnej. Śluzówka, na której występuje nalot, jest zmieniona zapalnie.

Zmianom w jamie ustnej mogą towarzyszyć dolegliwości bólowe o różnym nasileniu, osłabione łaknienie, a u małych dzieci może dodatkowo występować mniejszy przyrost masy. Przy próbie usunięcia pleśniawki u dzieci błona śluzowa jamy ustnej robi się mocno zaczerwieniona i często zaczyna krwawić.

Grzybica jamy ustnej powinna być skonsultowana z lekarzem. Specjalista przeprowadzi diagnostykę i dobierze odpowiednie leczenie infekcji błony śluzowej jamy ustnej.

Przyczyny występowania pleśniawek

Przyczyny występowania pleśniawek w jamie ustnej w dużym stopniu zależą od wieku. Pleśniawki u niemowlaka najczęściej są wynikiem niedojrzałości rozwijającego się dopiero układu odpornościowego [2].

Do ich rozwoju przyczyniają się złe nawyki higieniczne rodziców związane przede wszystkim z nieprawidłowym myciem i wyparzaniem smoczków, butelek i gryzaków, a także infekcje leczone antybiotykami. Za występowanie pleśniawek u niemowląt odpowiadać też mogą choroby takie jak niedokrwistość czy zaburzenia wchłaniania [1].

Z kolei powstawaniu pleśniawek u dzieci starszych, a także osób dorosłych sprzyja nieprawidłowa higiena jamy ustnej. Czynniki predysponujące do zwiększonego ryzyka powstawania grzybiczego zapalenia jamy ustnej to również osłabiona odporność, przewlekła antybiotykoterapia, zmiany w obrębie naturalnej flory bakteryjnej, cukrzyca, zakażenie wirusem HIV, AIDS czy choroby przebiegające z zaburzeniami układu odpornościowego [3].

Leczenie pleśniawek – jak wygląda? Domowe sposoby

Leczenie pleśniawek u dzieci i dorosłych obejmuje stosowanie leków przeciwgrzybiczych. Występują one w postaci maści, kremów oraz roztworów i stosuje się je miejscowo. Preparaty przeciwgrzybicze działają przeciwzapalnie i przyspieszają gojenie się błony śluzowej jamy ustnej [1]. U starszych dzieci i dorosłych stosuje się także płukanie jamy ustnej naparami z ziół.

Profilaktyka pleśniawek

Aby zapobiec rozwojowi pleśniawek, trzeba przestrzegać zasad prawidłowej higieny jamy ustnej dziecka. Po każdym karmieniu należy oczyszczać dziąsła i zachyłek pod górną oraz dolną wargą, a także grzbiet języka i dno jamy ustnej przy pomocy jałowego gazika nawiniętego na palec i zwilżonego letnią przegotowaną wodą.

Dotyczy to zarówno dzieci karmionych piersią, jak i mlekiem modyfikowanym [4]. U starszych dzieci i dorosłych ryzyko wystąpienia infekcji grzybiczych obniża prawidłowa higiena jamy ustnej.

Pleśniawkom pozwala zapobiegać częste mycie zębów, używanie nici dentystycznych i płukanie jamy ustnej przeznaczonymi do tego płynami. Pamiętajmy także o regularnych wizytach u dentysty.

Bibliografia:

1. Kociszewska-Najman B., Skibińska J., Ginda T. i in., Pleśniawki i afty jamy ustnej u niemowląt – rozpoznanie i leczenie, Postępy neonatologii 2018;24(2).
2. Kuchar E., Pleśniawki jamy ustnej u niemowląt, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2013 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/93161,plesniawki-jamy-ustnej-u-niemowlat (dostęp: 20208.11)).
3. Petkowicz B., Skiba-Tatarska M., Wysokińska-Miszczuk J.: Kandydoza jamy ustnej. Gerontologia Polska 2006; 14(4): 160–164.
4. Adamowicz-Klepalska B., Zapobieganie chorobom jamy ustnej u niemowląt i małych dzieci, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2015 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/pielegnacja/67491,zapobieganie-chorobom-jamy-ustnej-u-niemowlat-i-malych-dzieci (dostęp: 2022.08.11)).