Wszystkie procesy metaboliczne zachodzące w naszym organizmie są niezwykle skomplikowane i powiązanie wzajemnie między sobą. Zaburzenie jednego z nich wywołuje szeroko idące następstwa, skutkujące dysfunkcją wielu innych narządów i układów.
Jednym z takich procesów jest przemiana aminokwasów, z których wytwarzane są białka oraz samych białek.
Czym jest fenyloalanina?
Spis treści
Fenyloalanina jest aminokwasem, który stanowi niezbędny materiał budulcowy białek, neuroprzekaźników, hormonów i innych, ważnych dla organizmu związków. Pod wpływem enzymu (PAH) wytwarzanego w wątrobie ok. 3/4 fenyloalaniny zostaje rozłożone na tyrozynę.
Tyrozyna z kolei wchodzi w skład hormonów tarczycy, hormonów nadnerczy, pigmentów oraz wielu innych białek ustrojowych. Między innymi dzięki fenyloalaninie wytwarzane są w organizmie substancje wpływające na funkcje poznawcze, psychikę i sposób reakcji na bodźce.
Należą do nich:
- adrenalina,
- noradrenalina,
- norepinefryna,
- epinefryna,
- oraz dopamina.
Właściwości i zastosowanie fenyloalaniny
Badania naukowe wykazały, że fenyloalanina wpływa korzystnie na układ mięśniowy, nerwowy, immunologiczny oraz na utrzymanie prawidłowej masy ciała. Jej niedobór może spowodować zaburzenia z pamięcią, niedokrwistość, zaburzenia wzrostu u dzieci, brak energii i chęci do życia, wypadanie włosów i depresję.
Jej nadmiar powoduje z kolei typowe objawy występujące w fenyloketonurii, czyli gównie dysfunkcję układu nerwowego. Fenyloalanina stosowana jest w leczeniu bielactwa, otyłości, depresji, zaburzeń snu, przewlekłych stanów bólowych, zwalczaniu uzależnień itp.
Przeciwwskazaniem do stosowania fenyloalaniny jest ciąża i karmienie piersią, fenyloketonuria, nadciśnienie tętnicze i schizofrenia. Fenyloalanina nie jest wytwarzana w organizmie ludzkim, dlatego powinna być przyjmowana z pożywieniem.
Fenyloketonuria (PKU) a fenyloalanina
W organizmach osób cierpiących na fenyloketonurię wątroba produkuje zbyt mało enzymu PAH, rozkładającego fenyloalaninę, przez co znacznie wzrasta jej poziom we krwi, wywołując poważne zaburzenia procesów metabolicznych i wpływając na uszkodzenie mózgu.
W takich wypadkach należy restrykcyjnie dbać o dietę z ubogą zawartością fenyloalaniny. W stosowaniu właściwego jadłospisu bardzo pomocny jest przelicznik, ustalany w zależności od stopnia niedoboru enzymu PAH, wieku i masy ciała pacjenta.
Więcej informacji na temat diety eliminacyjnej można znaleźć w artykule pt.: „Fenyloalanina w nietypowych produktach, jak uniknąć nieświadomego narażenia się na zaburzenia metabolizmu”.
W jakich produktach występuje fenyloalanina?
Fenyloalanina obecna jest praktycznie w każdym białku roślinnym i zwierzęcym. Optymalne zaopatrzenie organizmu w fenyloalaninę zapewnia spożywanie różnorodnych źródeł białka.
Podstawowym, naturalnym, bogatym źródłem fenyloalaniny są: jajka, rośliny strączkowe (najwięcej zawiera soja), nasiona słonecznika i sezamu, czerwone mięso i drób, ryby, sery oraz mleko i produkty mleczne.
W suplementach diety dostępne są trzy formy fenyloalaniny (L, D oraz DL), o różnych mechanizmach działania i odmiennym wpływie na organizm.
Warto przeczytać:
